Chromium Nedir? (Chromium Tabanlı Tarayıcılar)
Chromium, Chromium Authors topluluğu ve öteki bazı firmalar tarafınca geliştirilen açık kaynaklı bir web tarayıcısı projesidir. Geliştiricilere bakılırsa Chromium, kullanıcılara süratli, güvenli ve güvenilir İnternet erişiminin yanı sıra web uygulamaları için uygun bir platform sağlamak suretiyle tasarlanmıştır. Bu yazı, Chromium Nedir? sorgusuna dair sonuçların kapsamlı bir derlemesidir.
Chromium Nedir? Doğuşu ve Gelişimi
Web tarayıcısının geliştirilmesine 25 Temmuz 2008’de başlandı. 1 Eylül 2008’de resmi Google blogunda Sandar Pichai ve Linus Upson Google Chrome tarayıcısını duyurdu. Ertesi gün, tarayıcının Google’dan ilk genel beta sürümü gösterildi ve tarayıcı kodunun bir çok gösterildi, temelde isteğe bağlı bir BSD lisansı ve diğerlerinin altında lisanslandı. Proje, Chromium olarak adlandırıldı.
Google geliştiricileri, açık ve parasız Chromium projesinin oluşturulmasını Mozilla ve WebKit’in İnternet ve web teknolojilerini geliştirmelerine destek olma, geliştiricilere kendi projelerini oluşturmaları ve geliştirmeleri için uygun bir platform sağlamanın yanı sıra topluluk tarafınca kendi ürünlerini kontrol etme kabiliyeti sağlama isteği olarak deklare etti.
Toplulukla etkileşim oluşturmak için Google, bir takım hizmet oluşturdu: münakaşa grupları, yardım forumları, resmi proje blogu ve bir hata seyirci bunlardan bazılarıdır. Ek olarak, Chromium geliştiricileri kendi geliştirmelerini ve düzeltmelerini WebKit upstream ile birleştirmek için ellerinden gelenin en iyisini yapacaklarını güvence ettiler.
Süratli bir tarayıcı geliştirmek amacıyla geliştiriciler, açık kaynaklı bileşenleri kullanmaya karar verdiler. Web sayfalarını görüntülemek için motor olarak Parasız WebKit seçildi. Bir takım başka avantaja sahipken hem de lüzumlu oluşturma hızını sağlamış oldu. JavaScript motoru birazcık daha karmaşıktı.
2008 tarihinde mevcut olan tüm motorlar ya lüzumlu performansı sağlamadı ya da kapalı lisanslar altında dağıtıldı. Bu yüzden Google mühendisleri, Chromium’un web tarayıcısını başlattığında en süratli JavaScript tarayıcılarından biri olmasını elde eden sıfırdan süratli, yüksek performanslı bir V8 motoru yazdı. 2009’un sonunda, Chromium’un kontrol yapılarında, dinamik içinde ne olduğu işlerken donanım hızlandırma uygulamasına yönelik emek harcamalar başladı. Çalışmanın sonucu olarak, bir GPU kullanarak dinamik 2D (Canvas) ve 3D içinde ne olduğu (WebGL) işlerken en yüksek performansı elde eden donanım hızlandırmayı etkinleştirmenin esasen mümkün olduğu Chromium’un 7. sürümünde ortaya çıktı.
Sayfalara erişimi hızlandırmak için, DNS ön okuma teknolojisi ve sayfa ön işleme kullanılır. 7 Aralık 2010’da Google, yeni bir kod derleme çerçevesi geliştiren yeni bir V8 geliştirme turunu duyurdu. Crankshaft isminde olan yeni teknoloji, tüm rakip motorları atlayarak (%109 düzeyinde) büyük performans kazanımları sağlamış oldu.
Nisan 2013’te, Chromium ve Chrome tarayıcılarının yanı sıra Chrome OS’nin bir WebKit çatalı olan yeni açık kaynaklı Blink motoruna geçmiş olduğu duyuruldu. Bu çözümün ilk amacı, motorun iç mimarisini geliştirmek ve kaynak kodunun miktarını azaltmaktı.
Chromium ve Güvenlik
Google araştırmacıları, tehditlerin ortalama %70’inin güvenilmeyen içerikle etkileşime giren bir görüntüleme motorunda “çalmış olduğu” sonucuna varmıştır. Geliştiricilerin tüm motor çalışmasını sandbox’a aktarmasının sebebi budur. Bir çok Linux işletim sisteminde bu mod tarayıcıda etkinleştirilmiştir, sadece Slackware dağıtımının bazı resmi olmayan Chromium yapıları korumalı alan modunu kapatmaya zorlar.
Sadece, Google tarafınca resmi olarak desteklenen Linux sistemlerinde, sürüm 23’ten başlayarak Chromium, seccomp-bpf filtreleri şeklinde ek bileşenleri kullanmak için çekirdek kabiliyetlerini kullanır ve bu, bir saldırganın belirli çekirdek çağrılarını kullanma potansiyelini mühim seviyede sınırlayabilir.
Sürüm 7’deki deneysel özellikler sıralamasında tanıtılan XSS Auditor özelliği de etken olarak kontrol edilmektedir. Bu bileşen, siteler arası komut dosyası müdafaasını mühim seviyede geliştirir. Chromium’un sürüm 4’ünde ilk kez XSS Auditor kullanıldı, sadece sürüm 4.1’deki sayısız hata ve performans düşüşü sebebiyle işlev dönem dışı bırakıldı.
Geliştiriciler problemi performans ve kararlılıkla çözmeyi başardılar, sadece işlev hala deneyseldir, bundan dolayı tüm siteler onunla çalışamaz. Ek olarak Chromium’un 7. sürümünde, bir gözlem olarak, eklentiler üstünden denetim imkanı ortaya çıkmıştır.
Tarayıcı, modülün hata düzeltmeleri içeren güncellenmiş bir sürümü yayınlanana kadar düzeltilmemiş güvenlik açıklarına haiz eklentilerin dönem dışı bırakılmasını önerebildi, işlev sonunda tarayıcının sürüm 10’da kullanılabilir hale geldi.
Gizli saklı kullanıcı bilgileriyle çalışırken kriptografik güvenliği sağlamak için Chromium, SSL 3.0 ve TLS 1.0 şifreleme protokollerine uygun olarak paketlenebilen güvenli bir veri aktarım protokolü (HTTPS) ile emek verme kabiliyeti sağlar. Ek koruma için Chromium, mecburi modda sitelerle güvenli bağlantılar kurmaya müsaade eden deneysel açık protokol HSTS’yi kullanabilir. Kullanıcı bazı güvenlik ayarlarını kendisi ayarlayabilir.
Chromium, kimlik avına ve fena amaçlı yazılımlara karşı koruma elde eden yerleşik bir Güvenli Tarama bileşenine haizdir. Chromium, ilk başlatıldığında ilk beş dakika içinde fena amaçlı yazılımları ve düzmece internet sayfası tanımlarını indirir ve peşinden Google’a herhangi bir kişisel informasyon göndermeden her 30 dakikada bir güncellenir.
Bileşenin kendisi tarayıcı ayarlarında dönem dışı bırakılabilir. Ek olarak Chromium, web sayfalarının içinde ne olduğunun esnek bir halde yapılandırılmasına izin verir: Eklentilerin başlatılması, JavaScript ve tanımlama bilgilerinin kullanılması için protokolleri düzenleme ve ek olarak gizli saklı verileri belirli bir süre için temizleme vs.
Chromium, ziyaret ve indirme geçmişinin günlüklere kaydedilmediği ve tarayıcı kapatıldıktan sonrasında çerezlerin silmiş olduğu “gizli saklı modu” destek sunar. Hem de Google, parasal ödüller karşılığında kullanıcıları, tarayıcıdaki güvenlik açıklarını geliştiricilere kendileri hakkında bildirmeye teşvik eder.
Chromium ve Güvenilirlik – Avantajlar
1- Bunlardan birisi, bileşenlerden biri kapatıldığında belleği anında boşaltma kabiliyetidir. Bilhassa, bir sekme kapatıldığında, bir sekmeyi kapatırken hafızayı temizlemenin birazcık daha uzun sürdüğü tek işlemli bir mimari kullanan tarayıcıların aksine, onun tarafınca tüketilen hafıza anında özgür bırakılacaktır.
2- Bir diğeri, işletim sistemi ile etken etkileşimdir. Oldukca sayıda sekme kullanırken, kullanıcının gereksinim duymasına karşın sekmelerin bir çok boşta kalabilir. İşletim sistemi ile etkileşimde bulunan Chromium, sistemi kullanılmayan bir sekmeyi küçültülmüş bir uygulama olarak görmeye zorlayarak hafıza tüketimini azaltır.
3-Çalışan her bileşene hangi kaynakların ve hangi oranda tahsis edildiğini anlama kabiliyeti de bir öteki avantajıdır. Kullanıcının her işlemi doğru bir halde anlaması için Chromium’un kendi vazife yöneticisi ve hafıza istatistikleri aracı vardır.
Chromium Dosya Türü Desteği
Geliştiriciler İçin Genişletebilirlik
Ek olarak Chromium için, sistem ve tarayıcı içinde veri alışverişi yapmak için JavaScript vasıtasıyla mahalli ikili uzantı kodunu çağırmanıza olanak tanıyan tarayıcılar arası bir NPAPI modülü kullanabilirsiniz. Bu API ile yazılan uzantıları kullanmanın en büyük dezavantajı güvensizliktir. Uzantılar, tarayıcıyla aynı izinleri alır ve uzantıdaki bir güvenlik açığı yöntemiyle bir saldırgan sisteme zarar verebilir. Geliştirilen uzantılar, denetim sonrası resmi uzantı galerisine yüklenebilir.
Tüm uzantılar, bir çok arşiv açma programı (7-Zip, WinRAR vs.) tarafınca açılabilen hususi olarak oluşturulmuş bir ZIP dosyası olan crx biçiminde saklanır. 19 Ağustos 2010’dan itibaren, güncellenen güvenlik politikaları, geliştiricilerin dizinde uzantıları yayınlamaya adım atmak için 5 ABD doları ücret ödemesini gerektirmektedir.
Eklentiler ve Web Mağazası
Chromium, web tarayıcınızın kabiliyetlerini artıran eklentileri tarayıcınıza bağlamanıza olanak tanır. Windows platformundaki standart teslimatta, tarayıcıyla beraber şunlar vardır: Varsayılan Eklenti – üçüncü taraf eklentilere bağlanma kabiliyeti sağlar. GPU Eklentisi – Pepper 3D GPU oluşturma hususi durumunu takar. Native Client, bir sanal alanda mahalli kod uygulamalarını çalıştırmanıza müsaade eden bir eklenti bileşenidir. Eklentiler, fazlaca işlemcili mimariye bakılırsa ayrı işlemlerde başlatılır, bu yüzden tarayıcının işleyişini kesintiye uğratamazlar.
19 Mayıs 2010’da, resmi Chromium blogu, uygulamaları yayınlama olanağı sağlayacak olan Chrome Web Mağazası’nı duyurdu. Uygulamalar, uzantılar şeklinde etkileşimli web siteleridir, sadece temel fark, uygulamaların satılabilmesidir. Bu şekilde Google, gelişmelerinden yararlanmak isteyen büyük oyuncuları çekmeyi ummaktadır.
Açıklanan uygulamalar içinde bir grafik editörü ve bir takım oyun vardı. 7 Aralık 2010’da, Chrome Etkinliğinde, Chromium tarayıcısının ve Google Chrome’un geliştiricileri, web uygulamalarını, uzantıları ve temaları yükleyebileceğiniz Chrome Web Mağazası’nın lansmanını duyurmuştu. Uygulama geliştirme, uzantı geliştirme ile ortalama olarak aynı kapsama haizdir, sadece yüklü uygulamaları tarayıcı haricinde çalıştırmak şeklinde ek imkanlar da vardır.
Senkronizasyon
Bir tüm olarak tarayıcı, rakiplerine kıyasla daha yüksek bir hıza dikkat çeken uzmanlar tarafınca pozitif yönde bir halde algılanır ve ek olarak web uygulamaları, minimalist bir arayüz, kullanışlı sekmeli emek verme ve öteki bazı avantajlara haizdir.
Ana Chromium dalı (Mevcut Ürün, Beta ve Geliştirme kanallarının haricinde) Google Chrome’un alfa sürümü olarak kabul edilebilir, yeni özelliklerin ve işlevlerin “sıcak gelişme” tanıtımı için kullanılır. Bu, genel kullanıcılar için bir tarayıcı kullanımı olarak tavsiye edilmez, sadece Joli OS şeklinde bazı işletim sistemlerinde Chromium varsayılan tarayıcıdır.
Windows’ta Chromium’u iki güncelleme kanalı üstünden güncellemenizi elde eden bir takım üçüncü taraf programı vardır. Kesin bir Chromium kanalı kullanmak, tarayıcı hatalarını ve çökmeleri önler. Chromium kod tabanı, ana akıma kıyasla bir takım özelliğe haiz bir takım alternatif web tarayıcısı için temel oluşturmuştur.
Bir örnek, sürüm 15’ten beri Blink motorunu kullanan (daha ilkin tescilli Presto kullanıyordu) Opera tarayıcısıdır. Ek olarak, Chromium temelinde, birçok İnternet şirketi kendi İnternet hizmetleriyle entegre tarayıcılar yayınlar: Yandex Browser şeklinde.
En İyi Chromium Tabanlı Tarayıcılar
Chromium’u, geliştiricilerin temelini kendi tarayıcılarını oluşturmak için kullandıkları açık kaynaklı bir proje olarak tartışmış olsak da, Chromium’un kendisi bir tarayıcıdır. Oldukca rahat bir arayüze haiz olmasına karşın, Chromium tarayıcısı oldukça hızlıdır.
1- Google Chrome, en popüler Chromium tabanlı tarayıcıdır. Sadece zaman içinde açık kaynaklı yazılımdan uzaklaştılar. Fakat, Google Chrome’un temeli Chromium platformu üstüne inşa edilmiştir.
2- Microsoft Edge, Microsoft’un Web Explorer’ının mühim bir gelişmiş versiyonudur, sadece hemen hemen Chrome yada Firefox ile karşılaştırıldığında popülerlik kazanmamıştır.
3- Iron Browser, Google Chrome’un birazcık basitleştirilmiş bir sürümüdür, sadece yeterince güçlüdür ve verilerinizi takip etmez.
4- Epic Browser, oturum başına averaj 600+ seyretme girişimini durdurduğunu iddia ediyor.
5- Colibri, Firefox yada Chrome şeklinde başka bir web tarayıcısı değil, tamamen değişik bir tarama deneyimi. Birden fazlaca sekmeye göz atabilirsiniz, sadece web sayfası segmentlere ayrılabilir. Bu şekilde bir yapının ardındaki amaç, tarayıcıyı ultra süratli tutmaktır.
6- Blisk, Chromium’a dayandığından güçlüdür, sadece gerçek güç, geliştirme için lüzumlu araçların tarayıcının kendisiyle entegre edilmesinde yatmaktadır.
7- Brave, hızlıdır, güvenilirdir ve verilerinizin izlenmesini engeller. Güvenilirliğinin ardındaki sebep, Mozilla’nın eski CEO’larından biri tarafınca kurulmuş ve işini doğru bilen bir geliştirici ekibi tarafınca geliştirilmiş olmasıdır.
8- Vivaldi, Opera’nın kurucu ortaklarından birine ilişkin bir şirket tarafınca geliştirilmiş, muhteşem bir halde tasarlanmış güzel duyu bir tarayıcıdır.
9- Opera, Chromium’un avantajına ve parasız VPN şeklinde ek özelliklere haizdir. Tarayıcı hem süratli hem de güvenilirdir. Nadiren çöküyor. Opera kesinlikle en popüler tarayıcılardan daha iyi bir deneyimdir.